Đầu tư điện mặt trời: Doanh nghiệp mong được tháo gỡ khó khăn
Hiện nay, đầu tư vào điện mặt trời đang trở thành xu hướng phát triển của các doanh nghiệp trong nước. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn khá nhiều khó khăn cản trở quá trình đầu tư.
Nỗi lo đấu nối
Lưới điện nhiều địa phương đã “kêu cứu” từ gần một năm nay do hàng trăm dự án đăng ký đấu nối nhưng lưới điện quốc gia không thể giải tỏa hết công suất. Nhờ cơ chế, chính sách của Nhà nước cũng như địa phương trong việc khuyến khích đầu tư phát triển các dự án năng lượng tái tạo, khiến các doanh nghiệp ồ ạt đầu tư vào ngành công nghiệp mới này.
Chỉ tính riêng địa bàn tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận, hai tỉnh được thiên nhiên ưu đãi về năng lượng mặt trời và gió, việc đầu tư các dự án năng lượng tái tạo quá dày đã khiến nguồn công suất tại chỗ rất lớn mà phụ tải lại rất nhỏ, như Ninh Thuận chỉ dao động từ 100-115 MW, Bình Thuận từ 250-280MW. Điều đó đặt ra yêu cầu phải cấp bách giải tỏa công suất. Nghĩa là vai trò của truyền tải điện là quan trọng nhất, khi nguồn cung tại chỗ dư thừa.
Dự án điện mặt trời tại Ninh Thuận
Theo EVN, hiện lưới điện trung, hạ áp tại các tỉnh miền Bắc, Hà Nội và TPHCM đủ khả năng tiếp nhận công suất của các dự án năng lượng tái tạo, trong đó có các dự án điện mặt trời mái nhà. Nhưng tại miền Nam, 240 dự án với tổng công suất 229 MWp vượt khả năng giải tỏa công suất. Ở miền Trung, điện mặt trời mái nhà cũng khiến một số tỉnh như Quảng Nam, Bình Định, Tây Nguyên... có nguy cơ quá tải lưới điện trung áp. Nhiều dự án không thể phát điện được lên lưới, bị cắt giảm công suất.
Tình trạng quá tải hệ thống truyền tải điện ở một số địa phương đã cho thấy sự không đồng bộ trong việc phát triển hạ tầng truyền tải quốc gia, không đảm bảo được tốc độ phát triển của các dự án năng lượng tái tạo.
Các khó khăn về thủ tục, công tác giải phóng mặt bằng tại các địa phương làm cho việc triển khai các dự án phát triển lưới điện bị trì trệ mặc dù Tập đoàn Điện lực đã cố gắng đẩy nhanh tốc độ nâng cấp hệ thống truyền tải. Nhưng các dự án năng lượng tái tạo, nhất là dự án điện mặt trời có thể triển khai trong 6 tháng trong khi để triển khai một dự án lưới điện truyền tải 220 kV, 500 kV, phải kéo dài từ 3 đến 5 năm, đang tạo ra độ vênh lớn và rủi ro không nhỏ với các nhà đầu tư.
Thay đổi trong cơ chế chính sách
Cụ thể, từ năm 2015, Chính phủ đã ban hành Quyết định 2068/QĐ-TTg về phê duyệt chiến lược phát triển năng lượng tái tạo của Việt Nam, khuyến khích huy động mọi nguồn lực từ xã hội và người dân cho phát triển năng lượng tái tạo.
Tiếp theo đó, một loạt chính sách về khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo được ban hành. Chẳng hạn, Quyết định 11/2017/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam, đưa ra mức giá mua bán điện khuyến khích đối với điện mặt trời (FIT).
Theo đó, các dự án phát điện thương mại trước ngày 30/6/2019 sẽ được hưởng cơ chế giá ưu đãi 9,35 US cents/Kwh theo hợp đồng mua bán điện 20 năm ký với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Đây là một chủ trương tốt để khuyến khích các nhà đầu tư tư nhân tham gia đầu tư vào các dự án điện mặt trời.
Quyết định 11 hết hạn vào tháng 6/2019. Đến ngày 6/4/2020, Thủ tướng ban hành Quyết định 13/2020/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam và ngày 17/7/2020, Bộ Công thương ban hành Thông tư số 18/2020/TT-BCT quy định về phát triển dự án và Hợp đồng mua bán điện mẫu áp dụng cho các dự án điện mặt trời.
Ông Hoàng Tiến Dũng - Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo đã trả lời một số câu hỏi của các phóng viên liên quan đến việc phát triển điện mặt trời, đặc biệt là điện mặt trời mái nhà, và giải pháp huy động vốn cho ngành điện theo Quy hoạch Điện VIII.
Theo phân tích của tổng giám đốc một doanh nghiệp điện, các chính sách khuyến khích, thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo của Chính phủ đã đạt được những thành công tích cực. Tuy vậy, các chính sách được áp dụng trong một thời gian ngắn và liên tục thay đổi về mức giá, cũng như cách tính giá, trong khi các dự án năng lượng tái tạo lại có thời gian đầu tư dài, khiến các nhà đầu tư gặp không ít khó khăn.
Mặc dù đã có quyết định chủ trương đầu tư trước ngày 23/11/2019, nhưng nhà đầu tư còn phải thực hiện một loạt thủ tục liên quan đến đầu tư. Đơn cử như chuyển đổi mục đích sử dụng đất, phê duyệt báo cáo khả thi, hoàn thiện thủ tục đấu nối, ký hợp đồng mua bán điện, phê duyệt thiết kế kỹ thuật của EVN, thẩm định phương án phòng cháy chữa cháy, đặc biệt là giải phóng mặt bằng liên quan đến việc xây dựng đường dây đấu nối.
Các thủ tục này thường kéo dài từ 6 tháng đến 1 năm tùy địa phương và tùy tình hình thực tế của dự án. Rất nhiều dự án đã chuẩn bị trước, nhưng thời gian thực hiện các công việc còn lại, đặc biệt thủ tục liên quan đến giải phóng mặt bằng chỉ thực hiện được khi có Quyết định 13 vẫn cần thời gian dài. Sau khi có đầy đủ pháp lý, ngân hàng mới xem xét phương án tài trợ cho dự án.
Biến động của môi trường kinh doanh
Năm 2020, dịch Covid 19 cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của điện mặt trời ở nước ta. Cả nước thực hiện giãn cách xã hội, khiến công tác chuẩn bị xây dựng, huy động vốn và thực hiện các thủ tục pháp lý của dự án bị đình trệ.
Ngoài ra, dịch Covid-19, lũ lụt và hỏa hoạn ở một số nhà máy sản xuất panel tại Trung Quốc cũng khiến các nguồn cung cấp nguyên liệu cho các dự án điện mặt trời, vốn phụ thuộc chủ yếu vào các nhà cung cấp Trung Quốc (panel, thiết bị điện, inverters) trở nên khan hiếm.
Bên cạnh đó, việc Trung Quốc và Ấn Độ phê duyệt giá điện mặt trời trong năm 2020 dẫn đến cuộc đua của các nhà đầu tư vào điện mặt trời ở các nước này, đẩy giá nguyên liệu lên cao. Hiện tại, thị trường panel gần như không có panel để cung cấp. Điều này khiến các nhà đầu tư thực hiện dự án tại Việt Nam gặp rủi ro và làm gia tăng chi phí đầu tư.
Cũng không thể không nhắc đến các cơn bão và lũ lụt liên tiếp trong thời gian cuối tháng 9 đến tháng 11 ở miền Trung khiến tiến độ thực hiện các dự án điện mặt trời bị ảnh hưởng. Việc tiến độ dự án đình trệ dẫn tới ngân hàng và các quỹ đầu tư chần chừ trong việc giải ngân, khiến nhiều dự án không kịp mốc 31/12/2020.
Hàng trăm nghìn tỷ đồng đã được đổ vào lĩnh vực sản xuất điện mặt trời vốn có rất nhiều tiềm năng và cũng nhằm đáp ứng được nhu cầu thiết yếu của một nền kinh tế đang tăng trưởng. Dù vậy, để các nguồn lực không bị lãng phí có lẽ đang rất cần những quyết sách nhanh và hợp lý, hợp tình.
Theo: thesaigontimes.vn, tinnhanhchungkhoan.vn
