Hệ Thống Chống Sét Lan Truyền: Hướng Dẫn Thực Tiễn và Dễ Hiểu

Sét là mối nguy lớn cho các thiết bị điện, điện tử như máy tính, tivi, hoặc máy móc công nghiệp. Khi sét đánh, nó tạo ra xung điện (dòng điện hoặc điện áp đột ngột) lan truyền qua dây điện, dây mạng, hoặc cáp tín hiệu, gây hỏng thiết bị. Hệ thống chống sét lan truyền giúp bảo vệ an toàn cho thiết bị bằng cách chặn hoặc dẫn xung điện này xuống đất. Bài viết này giải thích cách hệ thống hoạt động, cách chọn thiết bị, và cách lắp đặt thực tế theo tiêu chuẩn, với ngôn ngữ dễ hiểu và ví dụ minh họa.

TCVN 9385:2012

IEC 62305

1. Sét Lan Truyền Là Gì?

Khi sét đánh vào tòa nhà, cột điện, hoặc mặt đất gần đó, nó tạo ra một xung điện mạnh (giống như một luồng điện áp rất cao, ví dụ 6000 V, trong thời gian ngắn). Xung này có thể chạy qua:

  • Dây điện trong nhà.
  • Dây mạng internet.
  • Cáp anten tivi hoặc điện thoại.

Kết quả là thiết bị như máy tính, tivi, hoặc máy móc công nghiệp có thể bị cháy, hỏng ngay lập tức.

Ví dụ thực tế: Một nhà máy ở Đồng Nai bị sét đánh gần đó, xung điện lan qua dây điện làm hỏng 5 máy PLC (bộ điều khiển công nghiệp), thiệt hại hơn 200 triệu đồng.

Screenshot 2025 04 22 091328

2. Hệ Thống Chống Sét Lan Truyền Hoạt Động Như Thế Nào?

Hệ thống chống sét lan truyền sử dụng thiết bị gọi là SPD (Surge Protective Device - thiết bị chống xung điện). SPD giống như một “người bảo vệ” đứng trước thiết bị điện, làm hai việc chính:

  1. Chặn xung điện: Khi xung điện cao (ví dụ 6000 V) xuất hiện, SPD “kẹp” nó xuống mức an toàn (dưới 900 V) để bảo vệ thiết bị.
  2. Dẫn xung xuống đất: SPD dẫn dòng điện nguy hiểm xuống hệ thống cọc tiếp địa (cọc chôn dưới đất), giống như đổ nước thừa xuống cống.

Các bộ phận chính:

  • SPD: Thiết bị chính, lắp trong tủ điện hoặc gần thiết bị cần bảo vệ.
  • Cọc tiếp địa: Cọc kim loại chôn sâu dưới đất để dẫn điện an toàn.
  • Dây dẫn: Dây đồng nối SPD với cọc tiếp địa.Thiết bị chống sét lan truyền, phân loại thiết bị chống sét lan truyền

3. Các Loại SPD và Ứng Dụng Thực Tế

SPD có 3 loại chính, mỗi loại dùng ở vị trí khác nhau trong tòa nhà hoặc nhà máy:

  1. Loại 1 (bảo vệ mạnh nhất):
    • Lắp ở tủ điện tổng (nơi điện vào tòa nhà).
    • Dùng khi tòa nhà có hệ thống chống sét trực tiếp (kim thu sét) hoặc ở khu vực sét đánh nhiều.
    • Chịu được xung điện rất mạnh (ví dụ: 25.000 A, tương đương dòng điện lớn trong 1/1000 giây).
    • Ví dụ: Nhà máy, bệnh viện lớn.
  2. Loại 2 (bảo vệ trung bình):
    • Lắp ở tủ điện tầng hoặc tủ điện nhánh.
    • Bảo vệ các thiết bị trong tòa nhà, như máy điều hòa, thang máy.
    • Chịu xung điện vừa (ví dụ: 20.000 A).
    • Ví dụ: Chung cư, văn phòng.
  3. Loại 3 (bảo vệ thiết bị nhỏ):
    • Lắp gần thiết bị nhạy cảm như máy tính, tivi, hoặc modem wifi.
    • Chỉ chịu xung điện nhỏ (dưới 8.000 A), nhưng rất hiệu quả cho thiết bị đắt tiền.
    • Ví dụ: Phòng server, hộ gia đình.

 

Screenshot 2025 04 22 090714

4. Hướng Dẫn Lựa Chọn SPD Thực Tế

Để chọn SPD đúng, cần dựa vào:

  • Loại điện trong nhà:
    • Nhà 1 pha (220 V): Chọn SPD 1P+N (1 dây pha + dây trung tính).
    • Nhà máy 3 pha (380 V): Chọn SPD 3P+N.
  • Khu vực sét đánh:
    • Nhiều sét (như miền Bắc mùa mưa): Dùng SPD loại 1 + loại 2.
    • Ít sét (như miền Nam): Dùng SPD loại 2 + loại 3.
  • Thiết bị cần bảo vệ:
    • Máy tính, server: Dùng SPD loại 3, đặt gần thiết bị.
    • Máy móc lớn: Dùng SPD loại 2 ở tủ điện nhánh.

Thông số dễ hiểu:

  • Uc (điện áp làm việc): Thường là 275 V cho điện 220 V, nghĩa là SPD hoạt động bình thường ở điện áp này.
  • In (dòng chịu được): Ví dụ 20 kA, nghĩa là SPD chịu được dòng xung 20.000 A.
  • Up (điện áp bảo vệ): Thường dưới 900 V, nghĩa là thiết bị chỉ nhận tối đa 900 V, đủ an toàn.

Ví dụ thực tế: Một văn phòng ở Hà Nội dùng SPD loại 2 (In 20 kA, Up 1.2 kV) lắp ở tủ điện tầng, kết hợp SPD loại 3 (Up 0.9 kV) gần máy tính, bảo vệ toàn bộ thiết bị trong 2 năm không hỏng do sét.

5. Cách Lắp Đặt Hệ Thống Chống Sét Lan Truyền

Lắp đặt hệ thống chống sét lan truyền cần đúng cách để hiệu quả, dựa trên tiêu chuẩn TCVN 9385:2012 (Việt Nam) và IEC 62305 (quốc tế). Dưới đây là các bước thực tế:

5.1. Chuẩn Bị Hệ Thống Tiếp Địa

  • Cọc tiếp địa: Dùng cọc thép mạ đồng, dài 2.5 m, chôn sâu dưới đất (thường 20-25 m nếu đất khô).
  • Điện trở đất: Phải nhỏ hơn 10 Ω (giống như đường dẫn điện tốt). Dùng máy đo (như Megger) để kiểm tra.
  • Dây dẫn: Dùng dây đồng tiết diện 16 mm² để nối cọc với SPD.

5.2. Lắp SPD

  • Vị trí:
    • Loại 1: Trong tủ điện tổng, ngay sau đồng hồ điện.
    • Loại 2: Trong tủ điện tầng hoặc nhánh.
    • Loại 3: Gần ổ cắm hoặc thiết bị (cách dưới 10 m).
  • Cách nối dây:
    • Dây từ SPD đến cọc tiếp địa phải ngắn (dưới 0.5 m) để xung điện chạy nhanh xuống đất.
    • Không cuộn dây để tránh cản dòng điện.

5.3. Kiểm Tra Sau Lắp

  • Đo điện trở đất (dưới 10 Ω).
  • Kiểm tra đèn báo trên SPD (xanh = tốt, đỏ = hỏng).
  • Gắn thiết bị đếm sét (nếu có) để biết số lần SPD hoạt động.

6. Bảo Trì Hệ Thống

Để hệ thống hoạt động tốt:

  • Kiểm tra 6 tháng/lần: Đo điện trở đất, kiểm tra SPD có hỏng không (đèn báo đỏ).
  • Thay SPD: Khi SPD bị hỏng hoặc sau 2-3 lần chịu xung sét lớn.
  • Trước mùa mưa: Kiểm tra toàn bộ hệ thống, đặc biệt ở miền Bắc (tháng 4-8).

Ví dụ thực tế: Một chung cư ở TP.HCM kiểm tra định kỳ hệ thống tiếp địa, thay SPD loại 2 sau 3 năm, tránh được thiệt hại khi sét đánh gần khu vực.

8. Kết Luận và Khuyến Nghị

Hệ thống chống sét lan truyền là giải pháp đơn giản, hiệu quả để bảo vệ thiết bị điện, điện tử khỏi xung sét. Với chi phí hợp lý, việc lắp SPD đúng cách theo tiêu chuẩn TCVN 9385:2012IEC 62305 giúp tiết kiệm tiền và đảm bảo an toàn. Hãy làm việc với các đơn vị uy tín (như Schneider Electric, Công ty PCCC Thành Phố Mới) để được tư vấn và lắp đặt đúng chuẩn.

Khuyến nghị thực tế:

  • Nhà ở: Lắp SPD loại 3 gần ổ cắm thiết bị đắt tiền.
  • Văn phòng, nhà máy: Kết hợp SPD loại 1 và 2 ở tủ điện.
  • Kiểm tra hệ thống trước mùa mưa để tránh rủi ro.

Liên hệ ngay để biết thêm chi tiết

Hãy liên hệ: 090.468.6673 để nhận tư vấn miễn phí và lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà phù hợp với nhu cầu và diện tích mái của doanh nghiệp và gia đình.

Mai Phương Solar – Mang đến giải pháp năng lượng sạch cho tương lai bền vững.

Facebook: https://www.facebook.com/solarmaiphuong

Website : https://mpse.com.vn/chuyen-muc/du-an-thuc-hien/

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *