Ngày: 27/08/2025.
Agrivoltaics (điện nông) – mô hình kết hợp sản xuất nông nghiệp và khai thác điện mặt trời – đang được nhiều quốc gia triển khai. Giải pháp này vừa nâng cao năng suất, tăng nguồn thu nhập, vừa cung cấp năng lượng sạch. Tuy vậy, tiềm năng vẫn chưa được khai thác hết do vướng rào cản về vốn và cơ chế chính sách.
Từ ý tưởng đến thực tiễn toàn cầu
Khái niệm agrivoltaics được nhà khoa học Đức Adolf Goetzberger đưa ra từ năm 1981. Thay vì tách biệt nông nghiệp và năng lượng, ông đề xuất lắp đặt các tấm quang điện phía trên để tạo bóng mát cho cây trồng, vật nuôi, đồng thời sản xuất điện. Sau hơn bốn thập kỷ, nhiều quốc gia đã chứng minh đây là một giải pháp vừa kinh tế, vừa thân thiện môi trường.
Nhật Bản là nước tiên phong ứng dụng từ đầu những năm 2000. Theo ResearchGate, đến 2023 đã có gần 2.000 trang trại điện nông, quy mô từ vài kWp đến hàng MWp. Mô hình này giúp nông dân duy trì canh tác và có thêm nguồn thu từ điện, đặc biệt hữu ích ở vùng nông thôn có dân số già hóa.
Pháp triển khai mô hình trên cây nho thông qua công ty Sun’Agri. Theo PV Magazine (2024), năng suất nho Chardonnay tăng đến 60%, Marselan tăng 30% và Grenache blanc tăng 20% so với khu vực không lắp pin. Ngoài ra, hệ thống giúp tiết kiệm 20-70% lượng nước tưới, tạo vi khí hậu ổn định và hạn chế sương giá.
Mô hình trồng nho dưới tấm pin mặt trời tại Pháp.
Mỹ cũng mở rộng nghiên cứu. Đại học Arizona tiến hành dự án “Agrivoltaics Co-Located Agriculture and Photovoltaics” trên vùng sa mạc. Kết quả công bố trên Nature Sustainability cho thấy các loại cây như ớt, cà chua, cải xoăn phát triển tốt hơn dưới bóng pin, nhu cầu nước giảm tới 50%.
Điểm mạnh lớn nhất của điện nông là tận dụng đất đai hiệu quả, giảm sự cạnh tranh giữa đất nông nghiệp và đất phát triển năng lượng, đồng thời góp phần tăng tỷ lệ năng lượng tái tạo mà không chiếm thêm diện tích.
Tiềm năng và thực trạng tại Việt Nam
Việt Nam cùng lúc đối mặt với nhu cầu điện ngày càng cao và yêu cầu bảo đảm an ninh lương thực. Mục tiêu đến năm 2030, năng lượng tái tạo chiếm khoảng 15-20% tổng nguồn cung. Hiện đất nông nghiệp chiếm hơn 80% diện tích cả nước (số liệu 2023), cho thấy dư địa rất lớn để phát triển điện nông.
Một số mô hình thí điểm đã đem lại kết quả tích cực:
-
Khánh Hòa: Công ty LKVN trồng đinh lăng trong nhà xưởng lắp pin mặt trời, lợi nhuận mỗi ha đạt khoảng 300 triệu đồng/năm.
-
Kiên Giang: Hợp tác xã Nông nghiệp Tà Đảnh kết hợp trồng nấm linh chi, nấm mối đen với điện mặt trời. Năng suất tăng 30-40%, chi phí giảm 30% và thu thêm 1,5 tỷ đồng từ bán điện.
Các viện nghiên cứu trong nước như AMI và IAE cũng thử nghiệm nhiều loại rau màu dưới mái pin. Kết quả: rau muống che bóng 70% đạt 10 tấn/ha (so với 6 tấn/ha ngoài trời), cải thìa che 30% cho 20 tấn/ha (cao hơn mức 15 tấn thông thường).
Trồng cây đinh lăng dưới pin mặt trời tại Khánh Hòa.
Thách thức và hướng đi
Điều kiện tự nhiên tại Việt Nam khá thuận lợi: bức xạ mặt trời cao, lao động nông nghiệp dồi dào. Tuy nhiên, trở ngại lớn nằm ở khung pháp lý – hiện chưa có quy định rõ ràng cho việc sử dụng đất nông nghiệp kết hợp năng lượng. Nhà đầu tư chưa biết đất được quản lý theo diện nông nghiệp hay năng lượng.
Bài học từ Nhật Bản cho thấy có thể cấp phép tạm thời để đất nông nghiệp lắp đặt pin mặt trời mà vẫn bảo đảm canh tác. Thời hạn cấp phép có thể kéo dài 10 năm, vừa khuyến khích đầu tư, vừa duy trì sản xuất.
Ngoài ra, chi phí đầu tư ban đầu cao và thiếu nghiên cứu chi tiết về loại cây – vật nuôi phù hợp cũng là rào cản.
Triển vọng
Về lâu dài, nếu Chính phủ ban hành chính sách khuyến khích, hỗ trợ vốn và thực hiện thí điểm tại một số địa phương, điện nông hoàn toàn có thể trở thành bước đột phá. Đây sẽ là giải pháp giúp Việt Nam tiến tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đồng thời tạo thêm nguồn thu cho nông dân trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt.
Mọi thông tin tư vấn về điện mặt trời doanh nghiệp hay gia đình xin liên hệ:
Thông qua Messenger của MPSe
Điện thoại / Zalo: 0904 686 673
Youtube: https://www.youtube.com/@MaiPhuongSolar-MPSE/shorts
Tiktok: https://www.tiktok.com/@mpse27
Mai Phương Solar Energy – Giải pháp năng lượng sạch cho tương lai bền vững.
