Ngày: 05/09/2025.
Trong các hệ thống điện mặt trời hộ gia đình, tổn hao năng lượng là yếu tố không thể tránh khỏi và ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư. Mặc dù quy mô nhỏ hơn so với hệ công nghiệp, nhưng tổn hao vẫn xuất hiện ở nhiều giai đoạn: từ tấm pin, dây dẫn DC, inverter, đến đường dây AC trong nhà. Việc nhận diện và hạn chế tổn hao sẽ giúp gia chủ tận dụng tối đa nguồn năng lượng sạch.
Mái điện mặt trời tại Vĩnh Phúc do Mai Phương Solar thiết kế và lắp đặt trong năm 2025
1. Tổn hao do điều kiện lắp đặt và môi trường
-
Hướng và góc nghiêng không tối ưu: Nếu tấm pin không được lắp đúng hướng (ở Việt Nam thường là quay Nam) và góc nghiêng không phù hợp (khoảng 10–15° đối với mái nhà), lượng bức xạ thu được sẽ giảm đáng kể.
-
Bóng râm (shading): Bóng từ cây, cột ăng-ten, ống khói hoặc chính các tấm pin che lẫn nhau sẽ làm giảm sản lượng toàn chuỗi.
-
Bụi bẩn và lá cây: Che phủ bề mặt kính, giảm lượng ánh sáng đi vào cell quang điện.
-
Nhiệt độ cao: Mùa hè, mái nhà dân dụng có thể lên tới 60–70°C, khiến hiệu suất tấm pin giảm (trung bình 0,35–0,45% cho mỗi °C trên 25°C).
Giải pháp: Lắp đặt đúng hướng/góc nghiêng, thiết kế tránh bóng râm, vệ sinh pin định kỳ 2–3 tháng/lần.
2. Tổn hao phía DC
-
Sụt áp trên cáp DC: Dây dẫn từ dãy pin đến inverter quá dài hoặc tiết diện nhỏ sẽ gây mất điện áp và sinh nhiệt.
-
Mối nối không chặt: Các đầu nối MC4 lắp sai hoặc kém chất lượng có thể gây nóng chảy, tăng trở kháng và thất thoát công suất.
-
Mismatch (không đồng nhất): Các tấm pin trong chuỗi khác nhau về tuổi thọ, công suất, hoặc bị che bóng cục bộ sẽ kéo giảm hiệu suất toàn chuỗi.
-
Suy giảm tự nhiên của tấm pin: Trung bình 0,5–0,7% mỗi năm, tùy công nghệ và chất lượng pin.
Giải pháp: Dùng dây DC đạt chuẩn PV1-F, tính toán tiết diện phù hợp (tổn hao <1,5%), chọn pin đồng bộ, đấu nối đúng kỹ thuật.
3. Tổn hao tại inverter
-
Hiệu suất chuyển đổi: Inverter dân dụng thường đạt 96–98%, phần còn lại mất dưới dạng nhiệt.
-
Clipping: Nếu tỉ lệ DC/AC quá cao (ví dụ 1,5), công suất dư từ dãy pin sẽ bị cắt bỏ.
-
Dải MPPT không phù hợp: Nếu điện áp chuỗi pin quá thấp hoặc quá cao so với dải MPPT, inverter không thể khai thác công suất tối đa.
-
Ngắt do bảo vệ: Khi điện lưới dao động ngoài chuẩn (quá áp, thấp áp, tần số bất thường), inverter sẽ ngừng phát để bảo vệ hệ thống.
Giải pháp: Chọn inverter hiệu suất cao, tính toán tỉ lệ DC/AC khoảng 1,2–1,3, thiết kế chuỗi pin nằm trong dải điện áp MPPT.
4. Tổn hao phía AC trong hệ dân dụng
-
Sụt áp và sinh nhiệt trên cáp AC: Xảy ra từ inverter → tủ điện tổng của gia đình.
-
Tiếp xúc đầu cos kém chất lượng: Gây phát nhiệt, sụt áp, thậm chí cháy nổ.
-
Thiết bị bảo vệ: Aptomat, cầu dao, công tắc, cũng gây một phần nhỏ tổn hao điện năng.
Giải pháp: Chọn cáp AC có tiết diện phù hợp, siết cos đúng kỹ thuật, lắp thiết bị bảo vệ chất lượng tốt.
5. Các yếu tố khác
-
Chất lượng thiết bị: Tấm pin giá rẻ, inverter kém chất lượng sẽ suy giảm nhanh, gây tổn hao nhiều hơn.
-
Suy giảm theo thời gian: Sau 20–25 năm, hệ thống có thể mất 15–20% sản lượng so với ban đầu.
-
Điện lưới mất ổn định: Ở một số khu vực, điện áp dao động lớn khiến inverter thường xuyên ngắt.
6. Giải pháp tổng thể
-
Thiết kế tối ưu từ đầu: chọn hướng/góc nghiêng hợp lý, phân chia chuỗi đồng bộ.
-
Đầu tư thiết bị có chứng nhận quốc tế, uy tín (IEC, TUV, UL).
-
Thi công đúng tiêu chuẩn, chú trọng các mối nối DC/AC.
-
Giám sát bằng app của inverter để kịp thời phát hiện bất thường.
-
Vệ sinh và bảo trì định kỳ (pin, dây dẫn, mối nối).
Kết luận
Trong hệ điện mặt trời dân dụng, tổn hao chủ yếu đến từ môi trường, dây dẫn, inverter và các mối nối. Dù không thể loại bỏ hoàn toàn, nhưng nếu thiết kế và vận hành đúng kỹ thuật, mức tổn hao có thể duy trì ở mức 10–12% tổng sản lượng, đảm bảo hiệu quả lâu dài cho gia đình.
👉 Để đạt hiệu quả tối đa, gia chủ nên lựa chọn đơn vị thi công – lắp đặt uy tín, có kinh nghiệm và cam kết bảo hành rõ ràng.
Kĩ sư điện mặt trời của Mai Phương Solar đang lắp đặt tủ điện bảo vệ hệ thống điện mặt trời
Mọi thông tin tư vấn về điện mặt trời doanh nghiệp hay gia đình xin liên hệ:
Thông qua Messenger của MPSe
Điện thoại / Zalo: 0904 686 673
Youtube: https://www.youtube.com/@MaiPhuongSolar-MPSE/shorts
Tiktok: https://www.tiktok.com/@mpse27
Mai Phương Solar Energy – Giải pháp năng lượng sạch cho tương lai bền vững.
